مطالعات تهیه و تکمیل برنامه سازگاری با کم‌آبی استان تهران
کارفرما: شرکت آب منطقه‌ای تهران
مشاور: مؤسسه پژوهشی، مهندسی راهبرد دانش پویا
سال: 1399
هدف:
با توجه به تدوام شرایط خشکسالی و کم‌آبی در کشور و ضرورت اتخاذ رویکرد مناسبی جهت مدیریت منابع آبی محدود در دسترس در سطح کشور، رویکرد سازگاری با کم آبی در دستور کار وزارت نیرو قرار گرفت. بر اساس ابلاغیه شماره 158969/ت55092هـ هیئت وزیران مورخ 12/12/1396، مقرر گردید در سطح استان‌ها نیز با توسعه ظرفیت‌های شورای حفاظت از منابع آب زیرزمینی (ماده 2 مصوبه هیئت‌وزیران در خصوص تشکیل کارگروه ملی سازگاری با کم‌آبی)، کارگروه‌های استانی نیز تشکیل گردیده و نسبت به تدوین و تصویب برنامه‌های استانی منطبق بر سیاست‌گذاری‌های صورت‌گرفته در سطح ملی و همچنین ارزیابی دقیق وضعیت منابع و مصارف استانی و شرایط پیش‌رو اقدام گردد. در این راستا شرکت آب منطقه‌ای تهران به‌عنوان دبیر کارگروه استان تهران مسئولیت پیگیری برگزاری جلسات کارگروه مذکور و تدوین برنامه‌های سازگاری با مشارکت فعال همه ذینفعان و نهادهای مسئول دولتی و غیردولتی را بر عهده دارد.
مطالعات حاضر شامل انجام مطالعات تهیه و تکمیل برنامه سازگاری با کم آبی استان تهران است و محدوده انجام کار استان تهران می‌باشد. هدف از انجام این پروژه ارائه وضعیت فعلی منابع و مصارف آب در سطح استان تهران و همچنین تدوین برنامه سازگاری با کم آبی در استان با تکیه بر منابع آبی موجود و تامین نیازهای موجود است.
نتایج :
فاز اول برنامه‌های سازگاری با کم آبی استان تهران با صرفه‌جویی 4/395 میلیون مترمکعب از منابع آب زیرزمینی و 6/24 میلیون مترمکعب از منابع آب سطحی در افق 1405 در چارچوب اعتبارات موجود، مورد تصویب کارگروه ملی سازگاری با کم آبی قرار گرفت. میزان صرفه‌جویی و اثربخشی برنامه‌های هریک از بخش‌ها در دستیابی به اهداف ذکر شده، مطابق با جدول (1) می‌باشد. همچنین از طریق جایگزینی بخشی از مصارف کشاورزی، صنعت و فضای سبز با پساب مطابق با جدول (2) به اصلاح مصرف و بهبود کیفی منابع آب به میزان 4/159 میلیون مترمکعب کمک خواهد شد. در این برنامه طرح‌هایی نیز جهت استحصال آب از طریق تغذیه مصنوعی و کنترل سیلاب به میزان 126 میلیون مترمکعب و ساماندهی و ارتقاء کیفی رواناب‌های آلوده به میزان 200 میلیون مترمکعب پیش‌بینی شده است. در بخش کشاورزی، اختلاف بین میزان صرفه‌جویی مورد نیاز از منابع آب زیرزمینی (57/572 میلیون مترمکعب) و صرفه‌جویی پیش بینی شده در فاز اول برنامه سازگاری با کم آبی استان (43/315 میلیون مترمکعب) برابر با 14/257 میلیون مترمکعب می‌باشد که طی سال‌های 1406 تا 1410، در فاز دوم برنامه عملیاتی خواهد شد. هدف‌گذاری صرفه‌جویی در برداشت از آبهای سطحی برای استان مشخص نشده است. پس از اتمام آماربرداری دور سوم منابع و مصارف آب و بازنگری در بیلان و آب قابل برنامه‌ریزی، جزییات هدف گذاری فاز دوم سازگاری با کم آبی، مشخص و متناسباً برنامه فاز دوم سازگاری با کم آبی ارائه خواهد شد.
جدول (1): میزان صرفه جویی برنامه‌های سازگاری با کم آبی استان تهران (میلیون متر مکعب)
| فاز اجرای برنامه | نوع مصارف | آب زیرزمینی |
آب سطحی |
| فاز اول
(1405-1400) |
کشاورزی | 315 | – |
| شرب | 3/22 | 6/24 | |
| صنعت | 25 | – | |
| فضای سبز | 1/33 | – | |
| مجموع فاز اول | 4/395 | 6/24 | |
| فاز دوم
(1410-1406) |
کشاورزی | 257 | – |
| شرب | – | – | |
| صنعت | – | – | |
| فضای سبز | – | – | |
| مجموع فاز دوم | 257 | – |
جدول (2): میزان اثربخشی برنامه‌های سازگاری با کم آبی استان تهران در راستای اصلاح مصرف و بهبود کیفیت منابع آب (میلیون متر مکعب)
| فاز اجرای برنامه | نوع مصارف | اثربخشی |
| فاز اول
(1405-1400) |
کشاورزی | 9/85 |
| شرب | – | |
| صنعت | 5/19 | |
| فضای سبز | 54 | |
| مجموع فاز اول | 4/159 |
