طرح برآورد نیاز آبی معادن و زنجیره صنایع معدنی مرتبط در افق 1415 و 1425
کارفرما: مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران
مشاور: مؤسسه پژوهشی مهندسی راهبرد دانش پویا
تاریخ انجام: 1397
هدف:
- تعیین نیاز آبی در شهرستان‌ها برای گروه‌های فعالیت و تعیین راهکارهای بهره‌وری و تأمین نیاز آبی و تدقیق نتایج با انجام آمارگیری مستقیم از واحدهای منتخب
- بررسی و تحلیل وضعیت موجود استقرار، تولیدات معدنی و نیاز مصرف آب معادن
- تهیه تصویر مطلوب توسعه آتی بخش معدن کشور
- شناسایی چرخه و حجم فعالیت‌های صنایع معدنی مستقر در کنار واحدهای استخراجی و نیاز آبی آن‌ها
- تعیین سناریوهای توسعه آتی تولیدات معدنی و صنایع معدنی و اشتغال و ارزش افزوده احتمالی و همچنین مصارف آبی آتی این بخش در افق 1415 و 1425
نتایج:
- تدقیق داده‌های منابع و مراجع مختلف با شناسایی تعارضات و خطاها
- درنظرگرفتن محدودیت‌های منابع آب
- درنظرگرفتن ذخایر معدنی و سال اتمام ذخایر
- درنظرگرفتن ظرفیت‌های آتی و ذخایر احتمالی و پهنه‌های اکتشافی
- شناسایی صنایع و معادن آب‌بر
- تفکیک آب مصرفی و آب برداشتی در واحدها
- تفکیک آب فرآیندی و آب غیرفرآیندی در واحدها
- شناسایی هر یک از ویژگی‌های و ظرفیت‌های بهره‌وری مصرف آب (کاهش، بازچرخانی و تصفیه)
- شناسایی شکاف‌های بهره‌وری مصرف آب در مناطق و در فعالیت‌ها
- تحلیل روندهای بلندمدت فعالیت و مصرف آب
- شناسایی ظرفیت‌های داخلی و جهانی برای توسعه معدنی و صنایع معدنی
- شناسایی ضرورت‌های استقرار فعالیت‌های زنجیره‌ی صنایع معدنی در جوار استخراج معادن
- شناسایی ظرفیت‌های استفاده از آب‌های نامتعارف و منابع جدید
- انطباق نتایج با توسعه پایدار و عدالت‌محور
- تحلیل و تبیین سازگاری‌ها و عدم‌سازگاری‌ها با اسناد و برنامه‌های بخشی و فرابخشی
- ارائه نتایج کمّی توسعه و نیاز آبی در مقیاس شهرستان در گروه‌های فعالیت معدنی و صنایع معدنی
- انطباق نتایج نیاز آبی با نحوه تأمین آب در مناطق کشور
- استفاده از سناریوهای تحولات جمعیتِ منطبق بر روابط دینامیکی
- واسنجی توسعه معدنی و صنایع معدنی با توسعه صنعتی و توسعه اقتصادی
- واسنجی توسعه مناطق با توسعه ملی
- رعایت تعادل‌های متقابل انسان، فضا و فعالیت
توضیحات بیشتر:
مطالعه برآورد نیاز آبی معادن و صنایع معدنی در افق‌های 1415 و 1425 از سال ۱۳۹۷با هدف شناسایی نیاز آبی معادن و صنایع معدنی در شهرستان‌های ایران در تا سال 1425 آغاز شده است. در این مطالعه در هر یک از گروه‌های فعالیت معدنی و صنایع معدنی نیاز آبی با هدف تحقق توسعه پایدار و متوازن در مناطق تعیین شده است و پیش‌بین‌ها برای بهره‌گیری از ظرفیت معادن و توسعه معدنی برای رسیدن به رشد و توسعه مناسب ملی و منطقه‌ای صورت گرفته است. این مطالعه در مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق بازرگانی، صنعت، معدن و کشاورزی ایران و با نظارت دفتر برنامه‌ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو انجام شده است و از نتایج مطالعه برآورد نیاز آبی بخش صنعت در وزارت نیرو که پیش‌تر منتشر شده، استفاده کرده است.
مهمترین ویژگیِ این مطالعه آمارگیری از واحدهای منتخب معدنی در کشور بوده است. انتخاب این معادن با هدف جمع‌آوری اطلاعات 80 درصد مصارف آب معادن صورت گرفته است. این آمارگیری علاوه‌بر تدقیق نتایج مصرف آب در وضعیت موجود به ویژگی‌های منابع آب، برنامه‌های آتی معادن برای تأمین آب و ویژگی‌های نحوه تأمین آب پرداخته است. استفاده گسترده از تجارب جهانی در موضوع‌های مختلف مرتبط با این مطالعه و انطباق نتایج با اسناد بالادستی از دیگر ویژگی‌های مطالعه است. یافته‌ها در سطح شهرستان در گروه‌های چهاررقمی و دورقمی ISIC به‌دست آمده است و در سطح استانی و بهره‌گیری از تجارب جهانی در 33 گروه محصولات عمده معدنی نتایج تبیین شده است.
معرفی راهکارهای بهره‌وری مصرف آب در هر یک از گروه‌های فعالیت و محصولات عمده و پیش‌بینی بهترین سناریوهای توسعه معدنی و صنایع معدنی در ایران در جهت تحقق توسعه پایدار و استفاده مناسب از ذخایر و ظرفیت‌های معدنی و سازگار با محدودیت‌های منابع آب در ایران از مهمترین نتایج مطالعه است. انطباق نیاز آبی معادن و صنایع معدنی در سناریوی منتخب با ویژگی‌های نحوه تأمین آب در معادن -به‌ویژه در مناطقی با محدودیت دسترسی به منابع آب- این امکان را فراهم آورده است تا به چالش‌های تأمین آب معادن و صنایع معدنی پاسخ داده شود. همچنین ارائه یک تصویر روشن از تحولات معادن و صنایع معدنی با توجه به ذخایر معدنی و ظرفیت تولیدات معدنی در مقیاس شهرستان و ارزیابی و جمع‌بندی جهت‌گیری‌ها، طرح‌ها و برنامه‌های اسناد موجود در ایران و انطباق آن با ظرفیت‌های بازارهای داخلی و جهانی نیز از دیگر دستاوردهای این مطالعه است. در واحدهای بزرگ معدنی ویژگی‌های مصرف آب، نیاز آبی و نحوه تأمین با جزئیات مشخص شده است. نحوه تأمین آبی نیز براساس دو دسته شاخص‌های موضوعی و موضعی تحلیل شده و ضوابط و الزامات تأمین آب واحدهای معدنی و زنجیره‌ی صنایع معدنی مرتبط پس از تعیین ضرورت‌های استقرار فعالیت‌های زنجیره معدنی در جوار معادن و الزامات بهره‌وری مصرف آب تبیین شده است.
