انجام مطالعات مهندسی ارزش سد فشل و شوط
کارفرما: شرکت آب منطقه ای آذربایجان غربی
مشاور: مؤسسه پژوهشی مهندسی راهبرد دانش پویا
تاریخ انجام: 1397
هدف:
- به‌روزرسانی منابع آب حوضه آبریز شوط و فشل
- حل مسایل و چالش‌های طرح
- بهبود شاخص ارزش (شامل ارتقای کیفی و صرفه‌جویی در هزینه‌های دوره عمر طرح)
نتایج:
- بهینه‌سازی منابع و مصارف طرح و در صورت لزوم، بازنگری تخصیص آب با هدف استفاده بهینه و حداکثری از منابع آب موجود و افزایش بهره‌وری
- انتخاب ساختگاه بهینه احداث سد با توجه به اهداف تعریف شده و پتانسیل‌های موجود منطقه
- کاهش مسایل اجتماعی طرح و افزایش رضایت‌مندی ذی‌ربطان پروژه
- صرفه‌جویی در هزینه‌های دوره عمر طرح
توضیحات بیشتر:
حوضه آبریز شوط و فشل در شمال‌غربی استان آذربایجان غربی و در محدوده شهرستان شوط و در همسایگی شهرستان‌های ماکو، پلدشت و چالدران واقع گردیده است. هدف از انجام مطالعات مهندسی ارزش سد شوط و فشل، بررسی امکان احداث سد مخزنی در حوضه یاد شده به‌منظور تامین نیازهای صنعت و کشاورزی منطقه از طریق تدقیق برنامه‌ریزی منابع و مصارف آب محدوده طرح و ارزیابی ساختگاه‌های پیشنهادی احداث مخزن در مطالعات پیشین مشاوران طرح‌ها می‌باشد. لازم به ذکر است که طرح احداث سدهای شوط و فشل، با هدف تامین نیازهای صنعت، کشاورزی و محیط زیست محدوده طرح از طریق کنترل سیلاب‌های فصلی رودخانه آغ‌داش مورد مطالعه قرار گرفته است. سد فشل در 30 کیلومتری جنوب‌شرق ماکو واقع شده و حوضه آبریز رودخانه آغ‌داش را به وسعت 112 کیلومتر مربع در بر می‌گیرد؛ حال آنکه ساختگاه سد شوط در بالادست شهر شوط و بر روی رودخانه شوط قرار دارد و حوضه آبریز آن در حدود 190 کیلومتر مربع می‌باشد.
پس از بازدید تیم مهندسی ارزش از محدوده طرح و برگزاری کارگاه اصلی طی روزهای 1 تا 3 اسفندماه 1397، تعداد 36 ایده از مجموع 198 ایده پیشنهادی، به‌عنوان ایده‌های منتخب کارگاه جهت بررسی بیشتر در فاز توسعه انتخاب شدند. محورهای اصلی مورد بحث در کارگاه مهندسی ارزش سد شوط و فشل که تمرکز تیم مطالعه ارزش در جلسات فاز توسعه بیشتر بر آن‌ها معطوف گردید، شامل موارد ذیل بوده است:
- آورد رودخانه در محل دو ساختگاه
- سهم رسوب و سیلاب هر شاخه از رودخانه (ورودی سدها)
- ابهامات زمین‌شناسی سد شوط
- مشکل فرار آب در سد فشل و پیش‌بینی سیستم آب‌بندی بهینه
- اثرات احداث سد بر کنترل سیلاب پایین‌دست (شهر شوط)
- مدل مالی و برآورد هزینه‌های دوره عمر طرح در دو گزینه
- مسایل اجتماعی طرح
- سرمایه‌گذاری و مشارکت مالی سازمان منطقه آزاد ماکو در احداث سد
- افزایش بهره‌وری آب و مدیریت مصرف در پایین‌دست
- کیفیت خاک اراضی توسعه
- ایده‌های فنی و اجرایی جهت حل مسایل طرح، ارتقای کیفیت و کاهش هزینه‌ها
در نهایت و پس از بررسی‌های صورت گرفته توسط تیم مهندسی ارزش سد شوط و فشل در فاز توسعه این مطالعات، گزینه سد فشل به‌دلیل آبدهی ورودی کم، هزینه‌های بالای اجرای طرح، اثر ناچیز احداث آن بر کنترل سیلاب‌های ورودی شهر شوط و همچنین، مشکلات و عدم قطعیت‌های ناشی از عدم کارآیی سیستم آب‌بندی سد در نگهداشت آب مخزن و جلوگیری از فرار آب، از دستور کار تیم خارج گردید. پس از بررسی گزینه‌های پیشنهادی تیم مهندسی ارزش در ارتباط با سد شوط، در نهایت گزینه «افزایش ارتفاع آزاد سد شوط به میزان 2 متر و احداث فیوزپلاگ در تکیه‌گاه راست با هدف افزایش ظرفیت سرریز و ایمنی حداکثری در برابر سیلاب‌های ورودی» به‌عنوان گزینه منتخب تیم مهندسی ارزش برگزیده شد.
