مطالعات مهندسی ارزش طرح احداث سد خائیز تنگستان
کارفرما: شرکت سهامی آب منطقه‌ای بوشهر
مشاور: مؤسسه پژوهشی مهندسی راهبرد دانش پویا
تاریخ انجام: 1397
هدف:
- بهبود شاخص ارزش پروژه
- حل مسایل و چالش‌های پروژه
- کاهش زمان و هزینه اجرا
نتایج:
- بهبود کیفی و کارکردی پروژه
- کاهش هزینه‌های دوره عمر پروژه (اجرا + بهره‌برداری و نگهداری)
- بهینه‌سازی برنامه‌ریزی منابع و مصارف آب در محدوده طرح
- رضایت‌مندی حداکثری ذی‌ربطان پروژه
توضیحات بیشتر:
محدودیت منابع آب در جنوب کشور و به‌ویژه در مناطق ساحلی از جمله مشکلات اصلی مردم این ناحیه بوده و با افزایش جمعیت و ایجاد بندر و قطب‌های صنعتی هر روز به این معضل افزوده می‌شود. یکی از مناطق خشک و محروم کشور، استان بوشهر است که به‌دلیل موقعیت و سازندهای زمین‌شناسی آن فاقد رودخانه‌هایی با آب مناسب و کافی و کیفیت مطلوب برای مصارف شرب، کشاورزی و یا صنعت می‌باشد. از این رو، آب شرب این استان عمدتا از استان‌های همجوار تامین می‌گردد (نظیر آبرسانی از سد کوثر و سامانه انتقال آب از خط کازرون). حجم بسیار کمی از نیازهای آب این استان نیز از طریق منابع آب زیرزمینی تامین می‌شود.
با توجه به پتانسیل رودخانه اهرم در حوضه حله و بحران آب در این منطقه (کشاورزی و شرب)، توسعه منابع آب سطحی این محدوده از حدود یک دهه پیش در دستور کار شرکت آب منقه‌ای بوشهر قرار گرفته است. رودخانه اهرم از به‌هم پیوستن دو سرشاخه باهوش و شیرین تشکیل می‌گردد. در ابتدا مطالعات احداث سد مخزنی باهوش بر روی شاخه باهوش انجام پذیرفت و در سال 1391 به تصویب وزارت نیرو رسید. اما با توجه به اینکه رودخانه شیرین (شاخه دیگر رودخانه اهرم)، یکی از استثنایی‌ترین رودخانه‌های حوضه حله است که آب آن از کیفیتی به‌مراتب مناسب‌تر از رودخانه باهوش برخوردار است، مطالعات مرحله اول تامین آب از رودخانه مذکور در دستور کار شرکت آب منطقه‌ای بوشهر قرار گرفت و مقرر شد تا امکان احداث یک سد مخزنی بر روی این رودخانه در منطقه خائیز مورد بررسی قرار گیرد.
اهداف سدهای باهوش و خائیز، شامل تامین نیاز آبی شرب شهر اهرم و پس از آن خط ساحلی، تامین آب موردنیاز اراضی کشاورزی (نخیلات و زراعت گندم) دشت اهرم و در صورت امکان، تامین آب صنایع اهرم و شهرستان تنگستان می‌باشد.
در همین راستا، شرکت آب منطقه‌ای بوشهر مطالعات مهندسی ارزش سد خائیز تنگستان را به مؤسسه پژوهشی، مهندسی راهبرد دانش پویا واگذار نمود تا با تشکیل تیمی از متخصصان و کارشناس خبره، نسبت به انجام مطالعات مذکور با هدف بهبود شاخص ارزش پروژه اقدام نماید.
بدین منظور، جلسه پیش‌کارگاه مهندسی ارزش سد خائیز در روز 28 آذرماه 1397 در محل موسسه راهبرد دانش پویا در تهران برگزار شد. هدف از برگزاری این جلسه، آشنایی تیم مطالعه با طرح مبنا، یکسان‌سازی اطلاعات اعضای تیم و تعیین مبانی مطالعه مهندسی ارزش بوده است. بازدید از محدوده طرح در تاریخ 25 دی‌ماه 1397 و برگزاری کارگاه اصلی در روزهای 26 و 27 دی‌ماه اقدامات بعدی تیم مهندسی ارزش سد خائیز بود که مطابق برنامه زمان‌بندی پروژه به انجام رسید. حاصل دو روز جلسات فشرده مهندسی ارزش، ارایه 200 ایده توسط تیم مطالعه در ارتباط با کارکردهای محوری طرح بود که در فاز ارزیابی، تعداد 56 ایده با اخذ امتیازات لازم، به‌عنوان ایده‌های منتخب فاز توسعه برگزیده شدند.
در فاز توسعه، ایده‌های منتخب کارگاه در قالب چهار دسته‌بندی کلی زیر مورد بررسی فنی و اقتصادی قرار گرفتند:
- بهینه‌سازی منابع و مصارف آب (آبدهی، منابع تامین آب، برنامه‌ریزی منابع و مصارف، …)
- بهینه‌سازی سد و سازه‌های هیدرولیکی (بدنه، سیستم انحراف شامل فرازبند و کالورت، آبگیری، سیستم تخلیه سیلاب شامل سرریز و حوضچه آرامش، …)
- ایمنی و افزایش پایداری (پایدارسازی و اصلاح شیب ترانشه‌ها، آب‌بندی، کنترل نشت، …)
- ابزار دقیق (بازنگری طرح ابزاربندی، تغییر مقادیر، امکان نصب مرحله‌ای، …)
با به‌روزرسانی مطالعات پایه طرح و بازنگری برنامه‌ریزی منابع آب سد خائیز، امکان افزایش تخصیص آب تا 9/3 میلیون مترمکعب با حفظ ارتفاع فعلی سد، به‌عنوان سناریوی برتر (در مقایسه با کاهش ارتفاع سد و حفظ تخصیص آب) انتخاب گردید. همچنین، علاوه بر ایده‌های بهبود طرح سازه‌های هیدرولیکی و افزایش ایمنی و پایداری سد، تحقق ایده‌های مربوط به بازنگری طرح ابزار دقیق سد خائیز، موجب گردید تا در نهایت، حدود 52 میلیارد ریال از مجموع هزینه‌های اجرایی سد خائیز کاهش یابد که این صرفه‌جویی معادل حدود 5/7 درصد از کل هزینه‌های طرح می‌باشد.
